28 lutego 2025
Polska staje się coraz popularniejszym kierunkiem migracji zarobkowej dla cudzoziemców, zwłaszcza z krajów wschodnich. Wzrost zatrudnienia obcokrajowców na polskim rynku pracy ma swoje zalety, takie jak szybkie znalezienie pracy przez cudzoziemców oraz dostęp pracodawców do tańszej siły roboczej. Niemniej jednak niesie to za sobą również pewne wyzwania, w tym problem nielegalnego wykonywania pracy i obchodzenia przepisów dotyczących legalności zatrudnienia cudzoziemców.
W niniejszym artykule przyjrzymy się szczegółowo kontroli legalności zatrudnienia cudzoziemców, instytucjom upoważnionym do jej przeprowadzania oraz konsekwencjom naruszenia przepisów.
Spis treści:
Kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców w Polsce obejmuje sprawdzenie, czy pracodawcy przestrzegają przepisów dotyczących zatrudniania obcokrajowców. Weryfikacji podlegają m.in. ważność zezwoleń na pracę, umowy oraz spełnienie warunków określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Podczas kontroli sprawdza się także kontrolę legalności pobytu cudzoziemców, aby upewnić się, że mogą oni legalnie pracować na terytorium Polski.
Nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zachodzi, gdy:
Do kontroli legalności zatrudnienia cudzoziemców są uprawnione dwie instytucje:
Straż Graniczna prowadzi kontrolę zgodnie z przepisami ustawy o Straży Granicznej. Kontrola obejmuje:
Funkcjonariusze Straży Granicznej mogą przeprowadzać kontrolę w siedzibie pracodawcy oraz w miejscach wykonywania pracy. Nie mają obowiązku wcześniejszego informowania o kontroli, ale zobowiązani są do okazania upoważnienia. W sytuacjach nagłych kontrola może być przeprowadzona na podstawie samej legitymacji służbowej, a stosowny dokument potwierdzający upoważnienie musi zostać doręczony w ciągu 7 dni.
Jeśli funkcjonariusz Straży Granicznej naruszy przepisy podczas kontroli, osoba kontrolowana ma prawo się odwołać. Po zakończeniu kontroli sporządzany jest protokół lub notatka służbowa, jeśli nie stwierdzono naruszeń.
Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) sprawuje nadzór nad legalnością zatrudnienia cudzoziemców oraz zgodnością zatrudnienia z przepisami prawa pracy. Inspekcja pracy weryfikuje:
Pracodawca zatrudniający cudzoziemca powinien posiadać dokumenty takie jak paszport cudzoziemca, zezwolenie na pracę oraz umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną.
Czas trwania kontroli zależy od wielkości przedsiębiorstwa:
Osoba kontrolowana może zgłosić sprzeciw wobec kontroli w ciągu 3 dni roboczych. Straż Graniczna i PIP mają kolejne 3 dni na rozpatrzenie sprzeciwu i podjęcie decyzji o kontynuacji lub zakończeniu kontroli.
Nielegalne zatrudnienie cudzoziemca wiąże się z surowymi konsekwencjami prawnymi zarówno dla pracodawcy, jak i samego pracownika. Pracodawca może zostać ukarany grzywną, a w niektórych przypadkach nawet karą pozbawienia wolności, jeśli naruszenia są poważne. Cudzoziemiec zatrudniony bez odpowiednich zezwoleń może zostać zobowiązany do opuszczenia kraju, a jego dalszy pobyt może być uznany za niezgodny z przepisami dotyczącymi kontroli legalności pobytu. Przestrzeganie przepisów ustawy o promocji zatrudnienia jest kluczowe, aby uniknąć negatywnych konsekwencji.
W przypadku ujawnienia naruszenia przepisów dotyczących legalności zatrudnienia pracodawca może otrzymać grzywnę od 1 000 zł do 30 000 zł. Jeśli pracodawca dodatkowo wprowadza cudzoziemca w błąd, wykorzystuje jego zależność lub doprowadza do wyzysku, kara wynosi od 3 000 zł do 30 000 zł.
Cudzoziemiec, który świadomie podjął się nielegalnego zatrudnienia, może otrzymać grzywnę lub zostać zobowiązany do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców ma na celu zapewnienie zgodności rynku pracy z obowiązującymi przepisami oraz ochronę zarówno pracowników, jak i pracodawców.
